Amka, ch’uqi, amina. Leyenda del origen de la papa (Anónimo)

Antis taypinakana, Titikaka quta jak’ana, nayra pachaxa En medio de Los Andes, alrededor del lago Titicaca, utt’atapjamwa pä marka: convivían dos pueblos. Sapallana marka Qarina markampi El pueblo de los Sapalla y el de los Qaris Sapalana markankirinakaxa yapuchapxirinwa jupha Los del pueblo de Sapalla cultivaban quinua Qari markankirinakasti qawranaka uywapxirina. Los Qaris criaban ganado

Read More

Kust’ata ch’amacht’irini ch’uqi. Las “súper papas” nativas bolivianas ricas en zinc y hierro

Chapara ch’uqi, chapara amka ch’amt’ayiri juyranakampi; zinc, hierro, sutichata ch’amt’ayirinaka. Yatjapirinakaca yatiyistuwa utjatapata kimsaqalqu kasta ch’uqi suma ch’amant’irinakana. Ukhamipansa juk’anikiwa manq’awayapxi uka ch’uqinaka. Ukanakampiwa wawanakaxa suma ch’amanchasipxi. Ch’uqi tuqita yatitaxa ut’atawa 164 kasta. Uñt’atawwa sapxiwa 1.586 kasta. Ch’uqitxa khati señorita, sak’ampaya, chilltu, wila surimanampi juk’ampi hierro ch’amt’ayirini. Zinc ch’amt’ayirinsti pepino, yuraj sak’ampaya, kellu zapallo y

Read More

Isupuna aminanaka – Fábulas de Esopo 51 – 60

    51 Yapuchirina jaljtata wawanakapa. Los hijos desunidos del labrador.         Isupuna aminanaka Fábulas de Esopo         Yapuchirina wawanakapaxa jaljtata, ajasita utjasipxana. Los hijos de un labrador vivían en discordia y desunión.   Inamayakiwa iwt’awayana Sus exhortaciones eran inútiles   waynasiwinakapa mayjt’ayañataki, para hacerles mudar de sentimientos,   

Read More

Isupuna aminanaka – Fábulas de Esopo 41 – 50

  41 K’isimirawi jamatanqawimpi La hormiga y el escarabajo. 42 Warmiwi wallpawimpi La mujer y la gallina. 43 Taykawi qulliriwimpi La vieja y el médico. 44 Ijmawi warmi uywatanakawimpi La viuda y las criadas. 45 Yatiriwi El adivino. 46 Mamuraya uywiri jaqi El apicultor. 47 Warawaranakaru uñt’iriwi El astrónomo. 48 Pä awkhasiriwinakata. Los dos enemigos

Read More

Ir a la barra de herramientas