Janiki acht’amti – No te detengas

 

Walt Whitman  (1819-92)

Janiki jichha uruxa jani kuna jilatatasa tukpanti,    No dejes que termine el día sin haber crecido un poco,
jani kusisitatatamata, jani samkanakama yapxatasa. sin haber sido feliz, sin haber aumentado tus sueños.
Janiki atipayaskamti ch’ama lak’ayatatatampi    No te dejes vencer por el desaliento.
Janiki khitimpisa arust’atawinakamama apaqayaskamti    No permitas que nadie te quite el derecho a expresarte,
arust’añaxa suma wakiwa. que es casi un deber.
Janiki jakawinamanxa suma suma lurañanakaka jaytamuykamti    No abandones las ansias de hacer de tu vida algo extraordinario.
Janiki jaytamti iyawa sawayanakaxa arunakasa kamquta arunakasa    No dejes de creer que las palabras y las poesías
aka pacha uraqisaxa mayjt’ayapxaspawa. sí pueden cambiar el mundo.
Kunasa kunaspa ajayusaxa pachpakiskiwa.    Pase lo que pase nuestra esencia está intacta.
Taqinisa taqi munaniñatanwa.    Somos seres llenos de pasión.
Jakawixa ch’usa wasarawa suma samart’awimpi.    La vida es desierto y oasis.
Jaqurpayayistu, usucht’istu,    Nos derriba, nos lastima,
Yatiyistu nos enseña,
Sartapiruru tukt’ayistu. nos convierte en protagonistas
lurawisanakatxata. de nuestra propia historia.
Wayrasa wart’aspa jiwasanaka tuqi.    Aunque el viento sople en contra,
Suma lurawinakanxa sararaskikiwa. la poderosa obra continúa:
Jumaxa puriyasmawa jisk’a lurawi.    Tu puedes aportar una estrofa.
Janiki kuna pachasa samkanakama jaytamti,    No dejes nunca de soñar,
Kuna laykutixa  jaqixa taqi ch’amanipuniskiwa samkanakanxa. porque en sueños es libre el hombre.
Janiki purkamti ñanqha pantjasiwiru:    No caigas en el peor de los errores:
amukt’awiru el silencio.
Jaqixa juk’ampisa jan amuykaya amukt’atawa jakapxi    La mayoría vive en un silencio espantoso.
Janiki chiqaspapsa ukhama amuykamti,    No te resignes.
Jaltjama    Huye.
«Jaqawisa uraqisana taqpacha utapatanakana Warariwayawaytwa»    “Emito mis alaridos por los techos de este mundo”,
sawayiwa qamquta arunaka utt’aaaaaaayirixa dice el poeta.
mullawaranaka chaninchawaytwa.    Valora la belleza de las cosas simples.
musphaya qamquta arunaka jisk’a yananakata mistuspawa,    Se puede hacer bella poesía sobre pequeñas cosas,
ukhamaruxa janiwa chawsnati jiwasa  tuqstaru. pero no podemos remar en contra de nosotros mismos.
Ukaxa mayjt’ayaspawa jakawisa nina ninaru    Eso transforma la vida en un infierno.
Kusisimaya llakiwi puritapata    Disfruta del pánico que te provoca
Jakawisaxa nayrankañapawa tener la vida por delante.
Jakawayama taqi ch’amampi,    Vívela intensamente,
janiki chika chika sin mediocridad.
Amuyt’amaya, jumankiwa jutiwirixa    Piensa que en ti está el futuro
Ukhamaru irnakawayama kusisiñampi jani kuna ajsarasa. y encara la tarea con orgullo y sin miedo.
Yatiqama khitinakatatxa suma yatichiripxi    Aprende de quienes puedan enseñarte.
yatita kankañanaka khitinakatxa sarjapxi    Las experiencias de quienes nos precedieron
sarjata jayllirinakasana de nuestros “poetas muertos”,
Yanapt’apxatanwa uraqiaasana sararakiña te ayudan a caminar por la vida
Aka markaxa jiwasasktanwa    La sociedad de hoy somos nosotros:
Jakiri jayllirinaka    Los “poetas vivos”.
janiki jakawisa chhaqpati jani suma jakasa.    No permitas que la vida te pase a ti sin que la vivas …
TUKUTA FIN