Jamurpayaña – Adivinanza

1

Kunsa kunsa sirïtasa

Willjtaru sartiri

Chhaypthapiruru ikiri.                                                       Inti

2

Kunsa kunsa sirïtasa

Kusa lawana jakiri

Sank’asa jiwt’iri                                                                     Nina

3

Kunsa kunsa sirïtasa

P’iqita yuriri

Jakkipanxa chuyma qhanart’ayiri                                 Panqara

4

Kunsa kunsa sirïtasa

Jalasa, jalasa,

Jilanakampi chikacht’asisa ch’amanchasiri                  Uma jawira

5

Kunsa kunsa sirïtasa

Walqi yuriri,

tukusiraruxa ch’usa                                                                 Wata-mara qillqa

6

Kun kuns sirïtasa

Q’illu llawuni,

Yuritata jan sartiri, intiru arkasa                                       Inti arkiri panqara

7

Kunsa kunsa sirïtasa

P’ampachatata jilsuri, pataru sarasa.

Suma sayt’ata jiwiri                                                                  Quqa

8

Kunsa kunsa sirïtasa

Qariña, ikiña, purak usu, aparqayiri

Ukhamarusa arust’awi ch’amachiri.                                  Kuka

9

Kunsa kunsa sirïtasa

Ch’uxña yuriritwa, imañatakixa ch’iyartata

Wilaptasina, k’ajkiri, tukusta                                                K’illima

10

Kunsa kunsa sirïtasa

Q’iptatapuni sarnaqiri

Jani samart’asa, yuritata tukusiñkama                             K’isimira

11

Kunsa kunsa sirïtasa

Uraqi mankhanakana jakasiri

Ch’usa purakansti tawaqu wayna jachayiri                     Kirkinchu.

12

Kunsa kunsa sirïtasa

Warurt’iri

Chuyma qhant’ayasa                                                                 Jamach’i

13

Kunsa kunsa sirïtasa

Pallalla kayuni

Ch’ina kiwisa sarnaqiri                                                            Pili

14

Kunsa kunsa sirïtasa

Llika llika llikachasa

Manq’añataki                                                                               Kusi kusi

15

Kunsa kunsa sirïtasa

Uta q’iptata, jani kayuni sarnaqiri.

Sarnaqasaxa qulq’i ch’ankjama jaytiri.                               Ch’uru

16

Kunsa kunsa sirïtasa

Ch’uxña isini

T’isktasa t’isktasa sarnaqiri                                                     T’isku t’isku

17

Kunsa kunsa sirïtasa

Kayutpuni puriri

Sunkampi tupsuri                                                                         Phisi

18

Kunsa kunsa sirïtasa

Jani kayuni jaliri

Llawthapita ikiri                                                                              Asiru

19

Kunsa kunsa sirïtasa

Jisk’asa, jach’asa

Uta manqha qhanantayiri                                                            T’uxu

20

Kunsa kunsa sirïtasa

Phucha tayka

Mach’ikasisjama jaljiri                                                                  Khuchhuña (Tijiranaka)

21

Kunsa kunsa sirïtasa

Uruxa jaqi q’ipt’ata

Arumasti samart’iri                                                                          Wiskhu

22

Kunsa kunsa sirïtasa

Utana imata utjasiri

Mistutatsti qhant’asa tukusiri                                                      Sijtiyiri phusphuru

23

Kunsa kunsa sirïtasa

Jutasa sarasa jist’antiri

Justasa sarasa jist’ariri                                                                  Punku

24

Kunsa kunsa sirïtasa

Suk’antata suyt’iri llawu manqhana

Mistutatsi jiq’isa tukusiri                                                    Pitaña (cigarrillo)

25

Kunsa kunsa sirïtasa

Jach’a lakani

Kayu uquntata sarnaqiri                                                     Wiskhu, sapatu

26

Kunsa kunsa sirïtasa

Jat’ita jat’ita jarawiptiri

Imillanakaru chuyma ch’alljtayiri                                   Charango

27

Kunsa kunsa sirïtasa

P’iqin kayuniwa jakasiritwa

Jaqiru utaparu puritatsti, jachayiri.                               Siwulla

28

Kunsa kunsa sirïtasa

Walja nayrani, jan uñjiri

Nayrata ali p’utsuyiri, uraqi manqhana mirantañataki.    Ch’uqi

29

Kunsa kunsa sirïtasa

Q’illu chuymani, janq’u isini, muruqt’ata.

Qunuqipatatsti ansuri.                                                        k’awna

30

Kunsa kunsa sirïtasa

Qhaturuwa sarta alañataki

Utaru kut’anta altampi jachanataki                                 Siwulla jachiri tayka

31

Kunsa kunsa sirïtasa

Patana utjasi

P’itirixa, p’itasa, p’itasa                                                        Kusi kusi

32

Kunsa kunsa sirïtasa

Amutu, juykhu, uqara,

ukhamasa taqiniruwa uñjasiyta                                        Lirpu (ispiju)

33

Kunsa kunsa sirïtasa

Ipa tayka, luqhi tayka

Jiphilla lakani                                                                           Guitarra

34

Kunsa kunsa sirïtasa

Jani lakanisa arsuri

Jani kayunisa jaliri                                                                 Qillqata (carta)

35

Kunsa kunsa sirïtasa

Jiska tañaki, chupikt’ata,

Wich’inkata warkuta puquri.                                                Luqutu

36

Kunsa kunsa sirïtasa

Janiwa atipt’kitasmati

Janirakiwa jalakitasmati, Jumampuniskawa.               Ch’iwi

37

Kunsa kunsa sirïtasa

Janq’u, khunjama,

Rijsuñataki jaqin p’iqiparu puritapa.                                Qillqa laphi, papila

38

Kunsa kunsa sirïtasa

Sitasmati kunasa puri,

jan uñjata katuntirixa.                                                          Iki.

39

Kunsa kunsa sirïtasa

Jan nayranisa

Mä tuqita uñjapxi                                                                    T’uxu

40

Kunsa kunsa sirïtasa

Pä chachawa sarasipki.

Sapa mayni sasisa: naya nayrtä, naya nayrtä               Las piernas.

41

Kunsa kunsa sirïtasa

Inti jalsuruxa jach’a

chika ururuxa jisk’a, jayp’untarusti jach’a                    Ch’iwi

42

Kunsa kunsa sirïtasa

Janq’u janantana yuriwayta ch’ujñaru purintañkama

Wali t’aqisisawa q’illuru tukusta.                                      Limuna

43

Kunsa kunsa sirïtasa

Jaqixa, ninaruwa t’aqisiyapxitu

Suma apnaqiwinakaparuxa t’aqisiña yapapxitu          Lawa (Leña)

44

Kunsa kunsa sirïtasa

Ch’ujña q’ichichi jamach’i, lurjama

Qhuru, urqu wakjama                                                            Lucutu.

45

Kunsa kunsa sirïtasa

Utanxa llawuta

Anqansti jiskhatatäta                                                              Wiskha (soga)

46

Kunsa kunsa sirïtasa

Kunanpisa phuqantaysna

kaja phisnañapataki                                                                P’iyanaka phuqantayasa.

47

Kunsa kunsa sirïtasa

Qalltaparuxa jisk’a

Jilatataparusti janiwa uñjañjamakiti                               Ch’amaka

48

Kunsa kunsa sirïtasa

Ch’illiwa, kuna jathikamasa, apiri

Mallasti, kuna phisnakamasa, janiwa atkiti                  Jawira

49

Kunsa kunsa sirïtasa

Jakkiri uñjataxa willa

Jiwata uñjatasti ch’iyara                                                       Nina

50

Kunsa kunsa sirïtasa

Palqalqu jila sulkapxtwa, taqpachani kikipa

Mä tuqitxa qhana, maysa tuqitsti chámakt’ata            Simana urunaka

51

Kunsa kunsa sirïtasa

Pá warmiwa sarasipki, sapa mayni wawapampi.

Qhawqha phullsa uchasipxi                                                 Kimsa

52

Kunsa kunsa sirïtasa

Quqatsa juk’amp jach’a

Phuyutsa jukám phisna                                                         Jiq’i

53

Kunsa kunsa sirïtasa

Juk’am jariqataruxa

juk’amp q’añu                                                                            Jariña uma

54

Kunsa kunsa sirïtasa.

Pä wawanaka, sapa maynisa t’uxupana,

Taqi uñjampxi, taqi yatiyapxi, jan arsusa                       Nayranaka

55

Kunsa kunsa sirïtasa:

Jisk’a muruqt’at kajita, janq’ulltata q’atawjama

Taqiniw jist’araña yatipxi, jist’antañasti ni khiti.         K’awna Huevo

56

Kunsa kunsa sirïtasa

Arsutatatatxa

p’akinta                                                                                          Ch’uju

57

Kunsa kunsa sirïtasa

Taqi jaqin utji, yuritapar qatuqasa

Jiwañkama                                                                                   Suti

58

Kunsa kunsa sirïtasa

Taqiniwa takkaqapxitu

Janiw nayaj qhitirusa takjakirikti                                      Thaki

59

Kunsa kunsa sirïtasa

Patana, jan unjtasa, waranqanaka.

Mayninakä k’ajasipki, yaqhipanakasti jiwasipki.         Warawara

60

Kunsa kunsa sirïtasa

Ch’ujñana yurita, pallalljata, p’uchuna imata.

Mistutatsti kankañana kankayapxitu                                Chunkila. Aceite

61

Kunsa kunsa sirïtasa

Chujñata ch’iyarta

Jayu umana, qurichasiñkama                                               Aceituna

62

Kunsa kunsa sirïtasa

Chujñata mistuta, janqúllallkama

Muxsachañataki jakina jakawipi.                                        Asucara

63

Kunsa kunsa sirïtasa

Luxuntataxa, muxsachata,

Wawanakaru kusirt’ayañataki                                             Luxota, helados.

64

Kunsa kunsa sirïtasa

Tataxa artìri, nayasti jani amutu,

janq’u isisini, q’illu chuymani                                              K’awna

65

Kunsa kunsa sirïtasa

Pìqini, jan nayrani, jan nasani

Janchijasti lakaki.                                                                     Ajusa

66

Kunsa kunsa sirïtasa

Umata mistuta, lupiwa uywasi

Umaru kut’atasti jiwi                                                               Jayu

67

Kunsa kunsa sirïtasa

Jaytataxa k’isachasi, aljataxa pist’asi,

Umañatakisti takita                                                                  Uwasa

68

Kunsa kunsa sirïtasa

Qalltapaxa mayaki

Tukusiñapasti jan tukusiri                                                     Jakhuña

 69

Kunsa kunsa sirïtasa

Waranqa waranqa wawatxa nayriri yuriritwa

Ukhamarusa takinitsa sullkiritwa.                                     Maya jakhuwi.

70

Kunsa kunsa sirïtasa

Arumamtixa pusi kayuta, chika ururusti pä kayuta,

Arumt’arusti kimsa kayuta, sarnaqiri.                              Jaqi

71

Kunsa kunsa sirïtasa

Thuquñatakixa llawuntata, jan llawunisti janiw thuqhukirikti.

Thuqhuntawirusti llawurasta, llawuntatasti janiw thuqhunkiriskti.          Trompo